Lynn Hershman Leeson

ROZENSTRAAT – a rose is a rose is a rose presenteert met trots Staged Intimacy 1974-2019, een solotentoonstelling van Lynn Hershman Leeson (1941, Verenigde Staten).

Sinds het begin van haar carrière, die in de jaren 60 van de vorige eeuw begon, loopt Lynn Hershman Leeson steevast voorop in het gebruik van nieuwe technologische ontwikkelingen. In haar vaak langdurige onderzoeksprojecten behandelt ze op een innovatieve en persoonlijke manier onderwerpen variërend van het verkennen en uiten van identiteit tot de relatie tussen mens en (digitale) technologie. Thema’s die in onze huidige tijd steeds actueler zijn geworden. De afgelopen jaren spitst ze haar onderzoek steeds meer toe op biotechnische ontwikkelingen en hun impact op ons dagelijks leven, waarvoor ze samenwerkt met een breed scala aan gerenommeerde wetenschappers, technologen en andere experts. Haar visionaire praktijk maakt Lynn Hershman Leeson tot een ware pionier. Een pionier die in de afgelopen jaren terecht een steeds groter wordende erkenning geniet voor haar structurele bijdragen aan de ontwikkeling van performancekunst, nieuwe media en film.

Centraal in Staged Intimacy 1974-2019 staat een verschuivende dynamiek tussen de representatie van identiteit, het private en publieke domein en de ontwikkeling van (digitale) technologie. De tentoonstelling bestaat uit drie sleutelwerken die samen een goede introductie bieden tot Lynn Hershman Leeson’s oeuvre: The Roberta Breitmore Series (1974-1978), The Electronic Diaries (1984-2019) en een deel van Shadow Stalker (2019). Vertrekkend vanuit de intimiteit van de kunstenaar verhouden deze werken zich steeds meer tot een algemeen, maatschappelijk niveau.

De Roberta Breitmore Series, waarvan we een serie foto’s laten zien en de video Lynn Turning into Roberta, documenteert het bestaan ​​van ‘another self’, de fictieve Roberta Breitmore, bedacht en tot leven gewekt door Lynn Hershman Leeson zelf. Na de eerste ‘openbare performance’ van Roberta, die bestond uit aankomst in San Francisco met een Greyhound-bus en het inchecken in het Dante Hotel, begon het alter ego van de kunstenaar langzaam maar zeker vorm te krijgen en een steeds concretere persoonlijkheid te worden. De verlegen en ietwat neurotische Roberta had haar eigen kledingstijl, lichaamstaal en handschrift, maar ging ook naar de weight watchers en had afspraakjes met verschillende mannen. Ze had zelfs haar eigen rijbewijs. In zekere zin werd ze echter dan de kunstenaar. “I needed to build her so that she would exist in history and be more relevant and credible than I was. And she was! She got credit cards, and I couldn’t.” Niet voor niets wordt The Roberta Breitmore Series gezien als een belangrijk feministisch werk. Als avatar avant-la-lettre appelleert Roberta aan het verlangen om aan jezelf te ontsnappen en om de grenzen tussen realiteit en fantasie vrijelijk te verkennen. Desondanks, wordt Roberta beschreven als een vrouw die geplaagd wordt door complexen en fobieën. Op een gegeven moment werden Roberta’s trauma’s de beklemmende herinneringen van Lynn Hershman Leeson zelf. “They would surface with no warning, with no relief. She began to control me. I was never free of her.” In 1978 bevrijdde de kunstenaar zichzelf van Roberta, toen ze werd uitgedreven bij het graf van de renaissance femme fatale Lucrezia Borgia.

Terwijl The Roberta Breitmore Series, dat op de grens tussen kunst en leven balanceert, sterk gevormd is door fictie en duidelijk performatief van aard is, blijft The Electronic Diaries in eerste instantie dichter bij de kunstenaar. Het werk kan worden beschouwd als een introspectief tijddocument of als een persoonlijk archief van Lynn Hershman Leeson, tot op grote hoogte bepaald is door haar eigen verleden en context. In zes hoofdstukken, waarvan de laatste twee nu in Europa in première gaan, deelt de kunstenares traumatische ervaringen, worstelingen en reflecties over haar leven, waarbij ze onuitgesproken herinneringen onderzoekt tegen de achtergrond van het wereldnieuws uit die tijd. Hoewel voortgekomen uit een andere behoefte, is de confessionele en semi-performatieve benadering die Lynn Hershman Leeson al in de jaren 80 koos, een opmerkelijke voorafschaduwing van de hedendaagse gewoonte om onszelf online te presenteren aan anonieme vreemden in vlogs of op reality-tv. Verschillende gebeurtenissen en gedachten op meerdere manieren besproken, bijna alsof ze verschillende karakters aan het woord laat. Misschien als een manier om de veelzijdigheid van het verleden te vertalen, of in een therapeutische poging om haar trauma’s te bezweren. Soms neemt Lynn Hershman Leeson een koele en afstandelijke houding aan, andere keren lijkt ze zachter en emotioneler. The Electronic Diaries kan worden opgevat als een zoektocht naar en een behoud van ‘identiteit’. Hoe en voor wie construeren we onszelf? “I had no grounding for who I was. I was seeking in everything I did to find an identity. Something I could hold. Images of myself. Almost as evidence that I existed. Captured in order to survive.” Geleidelijk nemen de video dagboeken afstand van de autobiografisch insteek waarmee ze beginnen en gaan ze over naar het bespreken van de mogelijkheden van biogenetische technologieën, waarbij ethische kwesties aan bod komen over hun impact op het menselijk lichaam en de individualiteit. Onderwerpen als Genetische (trauma) overerving en overdracht, gen bewerking en digitale DNA-opslag zijn bijvoorbeeld thema’s die, onder aanvoering van de kunstenaar, door wetenschappers en genetici worden toegelicht. Hoe kan (digitale) technologie onze geschiedenis en ons ‘leven’ opslaan? En hoe kan dit nieuwe manieren bieden om persoonlijk en sociaal trauma te overwinnen? Deze vragen blijken centraal te staan in The Electronic Diaries.

De symbiose tussen digitale- en cybertechnologie en de mens vormt tevens het uitgangspunt van het nieuwste project Shadow Stalker, waarvan een deel van de oorspronkelijk grotere installatie wordt getoond in de videoruimte van ROZENSTRAAT. De aandacht in dit werk wordt van het leven van de kunstenaar en de positieve aspecten van technologische ontwikkelingen verlegd naar de gevaren van de digitale evolutie voor hedendaagse internetgebruikers in het algemeen. Shadow Stalker richt zich op datamining, diefstal van digitale identiteit, geheime surveillance en de controversiële praktijk van ‘predictive policing’. Dit laatste probeert criminaliteit te voorspellen aan de hand van algoritmen en zou criminaliteit hebben verminderd. Tegelijkertijd versterkt het echter aantoonbaar bestaande raciale vooroordelen. Shadow Stalker onderzoekt en onthult dus de donkere kanten van de invloed van cyberspace op individuen en de samenleving in brede zin, en vergroot zo het bewustzijn over onze kwetsbaarheid online.

De afgelopen vijf jaar had Lynn Hershman Leeson (1941, VS) solotentoonstellingen bij toonaangevende instellingen zoals CA2M, Madrid; KW Institute for Contemporary Art, Berlijn; Haus der Elektronischen Künste, Basel en ZKM Centrum voor Kunst en Media, Karlsruhe. Haar werk is opgenomen in groepstentoonstellingen in het de Young Museum, San Francisco (2020); The Shed, New York (2019); Walker Art Center, Minneapolis (2019); Institute of Contemporary Art Boston (2018); Whitney Museum of American Art (2017) en de Whitechapel Gallery, Londen (2016) en is te zien geweest op internationale biënnales, waaronder de Riga Biennial of Contemporary Art (2018) en de zojuist geopende 2020 Gwangju Biennial. Het werk van Hershman Leeson is vertegenwoordigd in museumcollecties zoals SFMOMA; Kunstmuseum van Los Angeles County; Walker Art Center en Tate Modern. In juli opent haar solotentoonstelling in het New Museum in New York. Lynn Hershman Leeson woont en werkt tussen San Francisco en New York.

Pers:

NRC, Ongetemd op zoek naar het nieuwe door Hans den Hartog Jager, 14 april 2021

Het Parool, Representatiekunst à la Lynn Hershman Leeson: een verademing door Edo Dijksterhuis, 30 april 2021

Telegraaf, Blogster avant la lettre door Paola van de Velde, 4 mei 2021

Museum Tijdschrift, Tussen alter ego en identiteit door Robert Jan Muller, 17 mei 2021

Metropolis M, Bekentenissen van een kameleon – Lynn Hershman Leeson bij Rozenstraat door Nadia de Vries, 20 mei 2021